Przedawnienie roszczeń odszkodowawczych z OC

Przedawnienie roszczeń odszkodowawczych w świetle przepisów

Kiedy dojdzie do zdarzenia losowego, w którego wyniku powstanie konkretna szkoda, nie warto zwlekać ze zgłoszeniem tego faktu do ubezpieczyciela sprawcy. Upływający czas nie jest sprzymierzeńcem poszkodowanego, a towarzystwa ubezpieczeniowe z pewnością nie będą go zachęcać do ubiegania się o odszkodowanie. W ich interesie jest przecież jak najrzadsze wypłacanie świadczeń.

Czynnikiem, który należy wziąć pod uwagę w takiej sytuacji, jest ustawowy termin zgłoszenia szkody. Po jego upływie następuje przedawnienie roszczeń odszkodowawczych. Kiedy do niego dojdzie, ubezpieczony praktycznie nie ma już szans na uzyskanie żadnych środków finansowych. Od tej zasady istnieją tylko bardzo nieliczne wyjątki.

Terminy przedawnienie ubezpieczenia OC są wyraźnie wskazane przez prawo, a odpowiednie zapisy zawiera kodeks cywilny. Przewiduje on dwa takie terminy:

• 10 lat – dla roszczeń o świadczenia okresowe,
• 3 lata – dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Kodeks zawiera też przepisy szczególnie, które dotyczą szkód powstałych w określonych sytuacjach. Obowiązujące wówczas terminy to:

• 3 lata – dla roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym (z możliwością przedłużenia do 10 lat),
• 20 lat – gdy szkoda powstała na skutek zbrodni lub występku albo kiedy na skutek wypadku poszkodowana osoba zmarła.

W 2007 roku nowelizacja przepisów wydłużyła termin przedawnienia roszczeń odszkodowawczych do wymienionych 20 lat, obejmując prawem dochodzenia odszkodowania również zdarzenia zaistniałe wcześniej. Warunkiem jest ich nieprzedawnienie.

Przedawnienie ubezpieczenia OC

Wiele osób wykupujących polisę OC z pewnością zastanawia się, czy terminy przedawnienia roszczeń wyznaczone przez prawo obowiązują również w polisach ubezpieczeniowych. Należy tu zaznaczyć, że ubezpieczenia OC są produktami sprzedawanymi przez towarzystwa, a więc mają formę opracowaną przez specjalistów z firmy i oferują ochronę na konkretnych zasadach. Zasady te są zawarte w OWU i zawsze trzeba się z nimi dobrze zapoznać przed podpisaniem umowy. Na szczęście również w tej kwestii prawo jest najważniejsze, dzięki czemu ubezpieczyciele muszą uwzględniać zapisy kodeksu cywilnego.

A zatem w przypadku roszczeń z umowy ubezpieczenia przedawnienie roszczeń odszkodowawczych z OC następuje po trzech latach lub po 20 latach, jeśli szkoda wynika z przestępstwa.

Kiedy rozpoczyna się bieg przedawnienia?

Jednym z problemów, z jakimi spotykają się osoby zawierające różne zobowiązania finansowe, jest określenie dat granicznych. Chodzi o momenty, w których rozpoczyna się lub kończy dane zobowiązanie. Często pojawia się wówczas pytanie: od kiedy będę płacić odsetki lub do kiedy muszę złożyć wniosek. Jeśli chodzi o przedawnienie roszczeń odszkodowawczych, kodeks cywilny wyraźnie wskazuje takie daty, określając je jako rozpoczęcie biegu przedawnienia. Są to:

• dzień, w którym nastąpiło zdarzenie będące przyczyną powstania szkody,
• dzień, w którym poszkodowany dowiedział się o zaistniałej szkodzie i osobie zobowiązanej do jej naprawienia.

W drugim przypadku należy jeszcze wziąć pod uwagę fakt, że ustalenie sprawcy wypadku może trwać bardzo długo, nawet ponad 3 lata. W takiej sytuacji bieg przedawnienia rozpoczyna się w momencie, gdy roszczenie stanie się wymagalne. To chwila, gdy zaistnieją warunki możliwe do naprawienia szkody, a poszkodowany zostanie o tym poinformowany.

Czy bieg przedawnienia roszczeń odszkodowawczych z OC może zostać przerwany?

Zgodnie z przepisami bieg przedawnienia rozpoczyna się w dniu wystąpienia szkody lub w dniu uzyskania o niej informacji przez poszkodowanego i trwa do osiągnięcia terminu 3, 10 lub 20 lat. Istnieją jednak sytuacje, w których może dojść do jego przerwania. Jeśli nastąpi ono np. po dwóch latach od rozpoczęcia, ponowny bieg rozpoczyna się od nowa. W praktyce oznacza to, że po wygaśnięciu przesłanki rozpoczyna się kolejny okres 3-letni, 10-letni lub 20-letni. Powodami przerwania biegu przedawnienia mogą być:

• każda czynność przed sądem lub innym organem rozpatrującym sprawy o odszkodowanie z OC,
• każda czynność przed sądem polubownym związana z wyegzekwowaniem, ustaleniem lub zaspokojeniem roszczenia,
• uznanie roszczenia przez sprawcę,
• wszczęcie mediacji,
• zgłoszenie ubezpieczycielowi roszczenia lub zdarzenia objętego ubezpieczeniem.

Ostatni krok może być wykonany tylko raz. Ponowny bieg przedawnienia roszczeń odszkodowawczych z OC rozpoczyna się po otrzymaniu decyzji sądu lub ubezpieczyciela o wypłacie albo odmowie wypłaty odszkodowania. Od tego dnia ubezpieczony znów ma 3, 10 lub 20 lat na złożenie wniosku odwoławczego. Kierując się tymi zapisami dotyczącymi prawnie obowiązujących terminów, można praktycznie w nieskończoność ubiegać się o odszkodowanie. Wystarczy przed upływem 3 lat zgłosić szkodę ubezpieczycielowi, a gdy ten wyda decyzję, odczekać kolejne dwa lata i złożyć wniosek do sądu. Za każdym razem przedawnienie ubezpieczenia OC będzie rozpoczynać bieg od nowa.

Zmiany w kodeksie cywilnym w 2022 roku a przedawnienie roszczeń z OC

30 czerwca 2022 r. weszła w życie nowelizacja przepisów kodeksu cywilnego. W treści dotyczącej dochodzenia odszkodowań zaszły niewielkie zmiany. Jest wśród nich jeden znaczący zapis, zgodnie z którym wszczęcie mediacji czy wezwanie do próby ugodowej nie będzie już mogło przerwać biegu przedawnienia. Zastąpiła je forma jego zawieszenia, którego powodem może być wymienione wcześniej działanie. Stąd też w przypadku wniosków złożonych po 30 czerwca 2022 r. podjęcie mediacji spowoduje zawieszenie biegu przedawnienia, a po zakończeniu postępowania będzie on kontynuowany. Warto zwrócić na to szczególną uwagę, zwłaszcza jeśli mediacji podejmuje się na kilka dni czy tygodni przed upływem terminu, w którym następuje przedawnienie roszczeń odszkodowawczych. Po ich zakończeniu pozostanie wówczas już tylko kilka dni na ponowne złożenie wniosku o odszkodowanie.